Refleksje Pani dr Izabeli Książkiewicz- opiekuna merytorycznego projektu systemowego
21.01.2015
Dr Izabela Książkiewicz
Opiekun merytoryczny projektu systemowego „Aktywizacja społeczno-zawodowa szansą na usamodzielnienie” realizowanego w latach 2008-2015 przez MOPS w Przasnyszu
(aby) to co robimy, zmienia(ło) nasze życie…
W 2014 roku zamknęła się perspektywa realizacji działań w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, który po raz pierwszy adresował projekty do realizacji przez instytucje pomocy społecznej. Celem programu było wzmocnienie działań w obszarze aktywnej integracji społecznej w wielu jej wymiarach w tym m.in. aktywizacji społeczno zawodowej osób długotrwale wykluczonych z rynku pracy.
W 2008 roku, dyrektor Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej, Pani Joanna Cieślik, zdecydowała się na realizację projektu systemowego, który stwarzał szansę na pomoc w zdobyciu nowych umiejętności umożliwiających powrót na rynek pracy osobom zakwalifikowanym do projektu. Wszyscy pracownicy MOPS podeszli do realizacji zadania bardzo entuzjastycznie i z wiarą w sukces. Rzeczywistość jednak zweryfikowała część założeń, nie dlatego, że projekt był źle przygotowany – ale dlatego, że uwarunkowania lokalnego rynku pracy okazały się poważną barierą - barierą systemową, która ograniczyła możliwości realizacji celów projektu. Wysoka stopa bezrobocia utrzymująca się w powiecie i powiatach ościennych oraz społeczna stereotypizacja osób korzystających z pomocy społecznej, bardzo ogranicza możliwości ośrodka pomocy społecznej w zakresie aktywizacji zawodowej. Ośrodki pomocy społecznej nie mają takich narzędzi jak urzędy pracy, by komplementarnie świadczyć usługi o charakterze zatrudnieniowym, nie mają również instrumentów do pozyskiwania pracodawców jako partnera w realizacji zadań z zakresu aktywizacji zawodowej. Pierwsze trudności, nie zniechęciły Pani dyrektor Joanny Cieślik, projekt był kontynuowany i modyfikowany na poziomie celów szczegółowych, tak by w jak największym stopniu był efektywny dla uczestników zajęć. Realizując każdy kolejny projekt w ramach działań systemowych MOPS w Przasnyszu, dołożył starań by świadczone usługi szkoleniowe oraz zajęcia indywidualne były na wysokim poziomie i spełniały wymogi metodologiczne.
Edycja pierwszego projektu łączyła elementy aktywizacji społecznej i zawodowej, od 2009 roku zadania projektowe skoncentrowały się na aktywizacji społecznej oraz indywidualnym wsparciu uczestników projektu. Reintegracja społeczna jest ważnym elementem procesu reintegracji zawodowej szczególnie w przypadku osób długotrwale bezrobotnych. Pozostawanie poza rynkiem pracy dłużej niż dwa lata powoduje utratę umiejętności zawodowych, niską samoocenę nie tylko w zakresie kompetencji zawodowych, sprzyja procesom marginalizacji społecznej z powodu niewystarczających dochodów. Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Przasnyszu, realizując projekty systemowe wśród osób zagrożonych wykluczeniem społecznym z powodu braku pracy, niskich kompetencji, niepełnosprawności w środowisku tzw. trudnego rynku pracy, bardzo dobrze wypełnił założenia definicyjne pracy socjalnej.
Zadania ogólne oraz szczegółowe projektu realizowanego przez Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Przasnyszu w pełni wpisały się w założenia ustawodawcy odnośnie organizacji pomocy społecznej i uwarunkowań pracy socjalnej i środowiskowej z osobami zagrożonymi procesami marginalizacji w ramach projektów systemowych.
Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Przasnyszu, należał do jednych z pierwszych, który zdecydował się na realizację zadań w ramach POKL w całej perspektywie finansowania, był to odważny krok w kierunku realizacji idei aktywnej integracji społecznej. Dla pracowników realizacja projektu w ośrodku była możliwością zdobycia nowego doświadczenia zawodowego oraz współuczestniczenia w zmianie kultury organizacyjnej swojej instytucji. Dzięki uczestnictwu w projekcie osób nie korzystających ze świadczeń MOPS nastąpiło odblokowanie pracy środowiskowej, która była kojarzona jedynie z obszarem pomocy społecznej, na działania skierowane do całej społeczności lokalnej. Konkretne inicjatywy z obszarów ekonomii społecznej, które zostały wypracowane w dwóch edycjach projektu - spowodowały duże zainteresowanie ze strony lokalnych władz samorządowych, które dały zielone światło do kontynuacji takich działań.
„Samo zdefiniowanie problemu jako istotnego nie wystarczy, aby władza zaczęła go rozwiązywać. Społeczeństwo musi uznać daną sprawę za problem. Dopiero wówczas zaczyna się formułowanie celów i szukanie rozwiązań.” (M.E. Kraft, S.R. Furlong, za A. Zybała Państwo i społeczeństwo w działaniu, Difin 2013) Uważam, że podjęcie się realizacji projektu systemowego przez MOPS w Przasnyszu w 2008 roku i jego konsekwentna realizacja w kolejnych latach, pozwoliła społeczności lokalnej dostrzec problem wykluczenia ekonomicznego i społecznego z zupełnie nowej perspektywy. A zrealizowany przez Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Przasnyszu projekt systemowy, przełamując stereotypy, zrobił pierwszy ważny krok ku współpracy i rozwiązywaniu problemów społecznych na poziomie lokalnym angażując do tego zadania różne środowiska i instytucje.
Największymi wygranymi zrealizowanych projektów, są przede wszystkim uczestnicy, którzy zaangażowali się w zajęcia, podjęli trud zmiany i zaufali pracownikom socjalnym, Pani dyrektor Joannie Cieślik oraz tym wszystkim trenerom i specjalistom, którzy pracowali z nimi wspólnie na rzecz rozwiązywania problemów i zdobywania nowych umiejętności. Sukces organizacyjny nie byłby istotny, gdyby nie było poczucia sensu i zadowolenia każdej z osób, która podjęła wyzwanie uczestnictwa w projekcie systemowym.
Autorka artykułu dr Izabela Książkiewicz jest pracownikiem naukowym Zakładu Socjologii Ekonomicznej Instytutu Filozofii, Socjologii i Socjologii Ekonomicznej Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie
